Educació i bon viure: competències transdisciplinars per a la formació dels professors

Autors/ores

  • Javier Collado-Ruano Universidad Nacional de Educación (UNAE) de Ecuador https://orcid.org/0000-0003-0063-6642
  • Mario Madroñero Morillo Universidad Nacional de Educación (UNAE) de Ecuador
  • Freddy Javier Álvarez González Universidad Nacional de Educación (UNAE) de Ecuador

Resum

L’objectif principal de cet article est de traiter des compétences de la formation des enseignants, afin de contribuer un développement durable et régénératif. Il est urgent de transformer le comportement déprédateur que l’être humain exerce sur la Pachamama (Terre-Mère au sens amérindien) pour former un chemin vers le Bien-Vivre. Le cadre théorique se constituer pour une écologie de savoirs scientifiques et sagesse ancestrale avec une méthodologie transdisciplinaire. Dans la première étape les modèles épistémiques de l’éducation transdisciplinaire sont analysés : l’autoformation, l’hétéro-formation, l’éco-formation et finalement l’ontoformation. La deuxième étape convoque les savoirs ancestraux, absolus et alternatifs à ces modèles épistémiques. La troisième étape présente l’éducation pour le Bien-Vivre comme une pratique pédagogique de transformation à un niveau ontologique, éthique, esthétique, politique et scientifique. En conclusion, l’étude plaide pour une formation cosmoderniste humaine qui intègre et combine la connaissance d’un univers physique extérieur avec l’auto-connaissance d’un univers spirituel intérieur.

Paraules clau

Éducation pour le Bien-Vivre , Transdisciplinarité , Formation des enseignants , Cosmodernité

Referències

Acosta, Alberto (2013). El Buen Vivir. Sumak Kawsay, una oportunidad para imaginar otros mundos. Barcelona: Icaria.

Álvarez, Freddy (2013). El buen vivir : un paradigma anticapitalista. Quito : Editorial Adya-Yala.

Barrau, Aurélien ; Gyger, Patrick ; Kistler, Max & Uzan, Jean-Philippe (2010). Multivers. Mondes possibles de l’astrophysique, de la philosophie et de l’imaginaire. Paris : La Ville Brue.

Blanchot, Maurice (2002) El espacio literario. Madrid: Editorial Nacional.

Capra, Fritjof (1998). La trama de la vida, una perspectiva de los sistemas vivos. Barcelona: Editorial Anagrama.

Collado, Javier (2016a). Una perspectiva transdisciplinar y biomimética a la educación para la ciudadanía mundial. Educere, 65, 113-129.

Collado, Javier (2016b). La bioética como ciencia transdisciplinar de la complejidad : una introducción coevolutiva desde la Gran Historia. Revista Colombiana de Bioética, 11(1), 54-67. https://doi.org/10.18270/rcb.v11i1.1813

Collado, Javier (2016c). La huella socioecológica de la globalización. Sociedad y Ambiente, 11, 92-121.

Collado, Javier (2016d). Paradigmas epistemológicos en Filosofía, Ciencia y Educación. Ensayos Cosmodernos. Saarbrüken: Editorial Académica Española.

Collado, Javier; Galeffi, Dante & Ponczek, Roberto (2014) O Paradigma da Cosmodernidade: Uma abordagem transdisciplinar à educação para a cidadania global proposta pela UNESCO. FAEEBA: Educação e Contemporaneidade, 23, pp. 141-152. https://doi.org/10.21879/faeeba2358-0194.v23.n42.1034

Collado, Javier ; Madroñero, Mario & Álvarez, Freddy (2018). La educación transdisciplinar: formando en competencias para el buen vivir. Revista Ensaio: Avaliação e Políticas Públicas em Educação, 26(100), 619-644. http://dx.doi.org/10.1590/s0104-40362018002601487

Collado, Javier ; Madroñero, Mario & Álvarez, Freddy (2019). Training Transdisciplinary Educators: Intercultural Learning and Regenerative Practices in Ecuador. Studies in Philosophy and Education, 39, 177-194. https://doi.org/10.1007/s11217-019-09652-5

Cottereau, Dominique (2001). Pour une formation écologique: complémentarité des logiques de formation. Revista Éducation Permanente, 148, 57-67.

Cottereau, Dominique (2005). Ecoformation: entre soi et le monde. Revue Pour, Dossier Education à l’environnement, 187, 111-117.

Escobar, Arturo (2014). Sentipensar con la tierra. Nuevas lecturas sobre desarrollo, territorio y diferencia. Medellín: UNAULA.

Galceran, Montserrat (2013). Entre la academia y el mercado. Las universidades en el contexto del capitalismo basado en el conocimiento. Athenea Digital, 13(1), 155-167. https://doi.org/10.5565/rev/athenead/v13n1.1038

Galvani, Pascal (2001). Ecoformation et cultures amérindinnes. Revista Education Permanente, 148, 85-95. https://www.dropbox.com/s/xf426rakm1159ab/Ecoformation%20et%20%20cultures%20am%C3%A9rindiennes%20%C3%89duc%20Perm.pdf?dl=0

Galvani, Pascal (2002). A autoformação, uma perspectiva transpessoal, transdisciplinar e transcultural. En A. Sommerman, Maria F. de Mello et Vitória M. de Barros (Orgs.), Educação e transdisciplinaridade II (pp. 93-122). São Paulo: TRIOM. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000129707

Gardner, Howard (1983). Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligence. New York: Basic Books.

Goleman, Daniel (1995). Inteligência Emocional. Rio do Janeiro: Objetiva.

Guattari, Felix (1996). Caosmosis. Buenos Aires: Manantial.

Hathaway, Math & Boff, Leonardo (2014). El Tao de la liberación. Una ecología de la transformación. Madrid : Trotta.

Kontopoulos, Kyriakos (1993). The logics of social structure. London: Routeledge.

Kopenawa, Davi & Bruce, Albert (2013). The Falling sky. Words of a Yanomami Shaman. Cambridge: The Belknap Press. https://doi.org/10.4159/harvard.9780674726116

Kopenawa, Davi & Bruce, Albert (2015). A queda du céu. Palavras de un xamâ yanomami. São Paolo: Companhia das letras.

Krishnamurti, Jiddu (1966). A mutação interior. São Paulo: Cultrix.

Krishnamurti, Jiddu (1991). Sobre a natureza e o meio ambiente. São Paulo: Perspectiva.

Madroñero, Mario (2015). Flujos de ingobernabilidad. Don y derecho alter-nativo. Mundos plurales. Revista latinoamericana de políticas y acción pública. 2(2). 71-92. https://doi.org/10.17141/mundosplurales.2.2015.1985

Margulis, Lynn & Lovelock, James (1989). Gaia and Geognosy. Global Ecology: towards a science of the biosphere. San Diego: Academic Press Inc.

Maturana, Humberto & Varela, Francisco (2011). A Árvore do Conhecimento. As bases biológicas da compreensão humana. São Paulo: Palas Athena.

Meillassoux, Quentin (2015). Despúes de la finitud. Ensayo sobre la necesidad de la contingencia. Buenos Aires: Caja Negra Editora.

Morin, Edgar (2011). La Vía. Para el futuro de la humanidad. Barcelona: Paidós.

Moya, Ruth (2017). La Selva y la nacionalidad sápara: Espiritualidad, conocimientos y biodiversidad. Quito: Instituto de Idiomas, Ciencias y Saberes Ancestrales.

Müller, Eduard (2018). Regenerative Development in Higher Education: Costa Rica’s Perspective. In: N. Gleason (Eds.), Higher Education in the Era of the Fourth Industrial Revolution (pp. 121-144). Singapore: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978- 981-13-0194-0_6

Nicolescu, Basarab (2008). O Manifesto da Transdisciplinaridade. São Paulo: TRIOM.

Nuñez, María Cristina (2012). Sustainability and Spirituality: A Transdisciplinary Perspective. In Basarab Nicolescu (Ed.), Transdisciplinarity and Sustainability. (pp. 102-111). Lubbock, Texas : TheATLAS publishing.

Paul, Patrick (2009). Formação do sujeito e transdisciplinariedade: história de vida profissional e imaginal. São Paulo: TRIOM.

Panikkar, Raimon (2005). De la mística. Experiencia plena de la vida. Barcelona: Herder.

Pasquier, Florent (2013). Pédagogies nouvelles, nouvelles pédagogies ? La lettre. Eduquer à la non-violence et à la paix. 26, 3-6.

Pasquier, Florent (2014). Au-delà de la science et de la spiritualité, le Transpersonnel. Bulletin du transpersonnel, 117, 23-25.

Pessoa, Fernando (1997). El libro del desasosiego de Bernardo Soares. Barcelona: Seix Barrai.

Pineau, Gaston (2004). Temporalidades na formação. São Paulo: TRIOM.

Rivera Cusicanqui, Silvia (2010). Ch’ixinakax utxiwa: una reflexión sobre prácticas y discursos descolonizadores. Buenos Aires: Tinta Limón y Retazos.

Rivera Cusicanqui, Silvia (2017). Comunalidades anarquistas. Una aproximación testimonial. In: Asociación latinoamericana de antropología. Retriewed from: http://www.asociacionlatinoamericanadeantropologia.net/congreso2017/Rivera.%20Comunalidades%20anarquistas.pdf

Santos, Boaventura (2009). Una epistemología del sur. Mexico D. F.: Siglo XXI, CLACSO Ediciones.

Sommerman, Ammerico (2012). A interdisciplinaridade e a transdisciplinaridade como novas formas de conhecimento para a articulação de saberes no contexto da ciência e do conhecimento em geral: contribuição para os campos da Educação, da Saúde e do Meio Ambiente. Unpublushed PhD Tesis, Universidade Federal da Bahia (Brasil).

Steffen, Will ; Crutzen, Paul & McNeill, John (2007). “The Anthropocene: Are Humans Now Overwhelming the Great Forces of Nature?” AMBIO: A Journal of the Human Environment, 36(8), 614-621. https://doi.org/10.1579

Tortosa, José María (2009). Sumak Kawsay, Suma Qamaña, Buen Vivir. Madrid: Fundación Carolina.

Wackernagel, Mathis. & Rees, William. (1996). Our Ecological Footprint. Reducing Human Impact on the Earth. Gabriola Island: New Society Publishers.

Winter, Juan Duchesne. (2015) Caribe, Carinaba : cosmografías literarias. San Juan : Ediciones Callejón.

Zohar, Danah & Marshall, Ian (2000). SQ. Spiritual Intelligence. The Ultimate Intelligence. Connecting with our Spiritual Intelligence. London: Bloomsbury Publishing.

Biografies de l'autor/a

Javier Collado-Ruano, Universidad Nacional de Educación (UNAE) de Ecuador

Dr. Javier Collado Ruano professeur titulaire de Philosophie de l’Éducation à l’Université National d’Éducation (UNAE) d’Équateur. Docteur en Diffusion de Connaissance par l’Université Fédérale de Bahia (Brésil), et docteur en Philosophie par l’Université de Salamanque (Espagne). Master en Sociologie de l’Éducation à l’Université de Séville. Licence en Histoire à l’Université de Valence (Espagne) et spécialisation en Relations Internationales et Archéologie à l’Université degli Studi di Palermo (Italie). E-mail : javier.collado@unae.edu.ec    Web: www.javiercolladoruano.com

Mario Madroñero Morillo, Universidad Nacional de Educación (UNAE) de Ecuador

Dr. Mario Madroñero Morillo enseignant chercheur à l’Université National d’Éducation (UNAE) Amazonie d’Équateur. Docteur en Anthropologie de l’Université du Cauca. Master en Éthno-littérature et Licence en Philosophie et Lettres à l’Université de Nariño (Colombie). Coordinateur de recherche à l’UNAE Amazonie. Membre du CORPUS Groupe International d’Études Culturels sur le Corps.  E-mail : mario.madronero@unae.edu.ec

Freddy Javier Álvarez González, Universidad Nacional de Educación (UNAE) de Ecuador

Dr. Freddy Javier Álvarez González Recteur de l'Université Nationale de l'Éducation (UNAE) d’Équateur. Docteur en Philosophie de l’Université de Paris 8 (France). Master en Science en Éducation à l’Université de Lyon II (France). Baccalauréat en Sciences de l'Éducation à l’Université de Lyon II. Baccalauréat en Théologie à l’Université de Fribourg (Suisse). E-mail : freddy.alvarez@unae.edu.ec

Publicades

23-09-2019

Com citar

Collado-Ruano, J., Madroñero Morillo, M., & Álvarez González, F. J. (2019). Educació i bon viure: competències transdisciplinars per a la formació dels professors. Athenea Digital. Revista De Pensamiento E investigación Social, 19(3), e-2216. https://doi.org/10.5565/rev/athenea.2216

Descàrregues

Les dades de descàrrega encara no estan disponibles.