Lost in the city: the responsible consumption as message, and the city of Madrid as communication ecosystem

Authors

  • Concepción Piñeiro Universidad Autónoma de Madrid
  • María José Díaz Universidad Autónoma de Madrid

Abstract

The current rate of consumption is much higher than the ecology capacity of our environment. This is substantially important in cities where the imbalance of metabolic fluxes is greater. In this sense, to promote responsible consumption is the key to look for the urban sustainability, where the major communication messages are based on the current consumer society. Therefore we ask: what messages of responsible consumption are in the city? what discourses and practices related to responsible consumption are in Madrid? This work is an exploratory approach to that context and we use the technique of drift (28 drifts out in 2009 and distributed in four districts of the city of Madrid). We identify multiple and diverse discourses and practices associated with responsible consumption, especially in areas such as mobility, energy and water consumption or the use of time and space.Escuchar

Keywords

environmental education, responsible consumption

References

Alonso, Luis Enrique (1998). La mirada cualitativa en sociología. Madrid: Fundamentos.

Alonso, Luis Enrique (2006). La era del consumo. Madrid: Siglo XXI.

Alonso, Luis Enrique (2008). Nuevas formas de cooperar en consumo. En HISPACOOP (Ed.), Conclusiones de la Jornada Nueva experiencias de cooperación de consumo, 24 de octubre de 2008 (pp. 4-6). Barcelona: Autor. Extraído el 22 de enero de 2011, de http://www.hispacoop.es/home/index.php?option=com_docman&task=doc_details&gid=69

Alonso, Luis Enrique; Fernández, Carlos; Ibáñez, Rafael y Piñeiro, Concepción (2011). Consumo y estilos de vida sostenibles en el contexto de la crisis económica: Una exploración cualitativa. Revista Papeles de relaciones ecosociales y cambio global, 113, 139-148.

Antúnez, Ramón; Bautista-Cerro, María José; Checa, Edith; González, Isabel; Méndez, Elvira; Montes, Carlos, … Tonucci, Francesco (2009). No tengo tiempo para la sostenibilidad. En UNIA (Ed.), Manifiesto de la UNIA. 3er Foro Internacional Saberes para el Cambio (pp. 1-2). Sevilla: UNIA.

Bauman, Zygmunt (2001). Globalització. Les conseqüències humanes. Barcelona: Edicions de la Universitat Oberta de Catalunya y Pòrtic.

Carpintero, Óscar (2005). El metabolismo de la economía española. Recursos naturales y huella ecológica (1955-2000). Madrid: Fundación César Manrique.

Castro, Ricardo (2006). La construcción social de la sostenibilidad. Perspectivas de la investigación socioambiental. En Ricardo Castro (Coord.), Persona, sociedad y medio ambiente. Perspectivas de la investigación social de la sostenibilidad (pp. 55-70). Sevilla: Ed. Junta de Andalucía.

ConSumaResponsabilidad (2006). Guía de Consumo responsable y solidario de la Comunidad de Madrid. Madrid: Ed. Traficantes de Sueños.

Corral-Verdugo, Víctor y Pinheiro, Jose (2004). Aproximaciones al estudio de la conducta sustentable. Medio Ambiente y Comportamiento Humano, 4(5), 1-26.

Cuéllar, Mamen y Reintjes, Carola (2009). Los sellos y sistemas de garantía para el Comercio Justo. Compra responsable. Barcelona: Icaria.

De Certeau, Michael (1996). La invención de lo cotidiano. El arte de hacer. Tomo I. México D.F.: Universidad Iberoamericana.

Fernández, Rodrigo (2007). El legado Consumista. Guía didáctica sobre Comercio Justo, Consumo Responsable y Soberanía Alimentaria. Madrid: Sodepaz.

Gil, Joaquín (2011, 17 de mayo). Las caras de la indignación. El País. Extraído el 22 de febrero de 2012, de http://politica.elpais.com/politica/2011/05/17/actualidad/1305656044_210451.html

Hernández, Bernardo y Suárez, Ricardo (2006). Análisis de la relación entre intención y acción en el ámbito del comportamiento proambiental: ¿cómo se construye socialmente el desarrollo sostenible? En Ricardo Castro (Coord), Persona, sociedad y medio ambiente. Perspectivas de la investigación social de la sostenibilidad (pp. 27-40). Sevilla: Ed. Junta de Andalucía.

Junquera, Natalia (2011, 19 de mayo). Jóvenes... y no tan jóvenes indignados. El País. Extraido el 22 de febrero de 2012, de http://politica.elpais.com/politica/2011/05/19/actualidad/1305817490_432066.html

Martín Barbero, Jesús (2002). Jóvenes: comunicación e identidad. Pensar Iberoamérica. Revista de Cultura. OEI, 0. Extraído el 22 de febrero de 2012, de http://www.oei.es/pensariberoamerica/ric00a03.htm

Matheson, Christie (2008). Green Chic: Saving the Earth in Style. Naperville: Sourcebooks.

Observatorio de Sostenibilidad de España (2008). Sostenibilidad local: una aproximación urbana y local. Madrid: Autor.

Opcions (s/f). Extraído el 15 de octubre de 2011: http://opcions.org/

Ortega, Susana y Mastral Ana (2003) Guía básica de consumo responsable en Aragón. Zaragoza: Fundación Ecología y Desarrollo, Gobierno de Aragón, Dirección General de Consumo.

Oscáriz, Jorge; Novo, María; Prats, Fernando y Seoane, Marta (2008). Cambio Global. España 2020’s. El reto es actuar. Madrid: Fundación CONAMA.

Palavecinos, Sonia Mireya (2007). Comportamiento Proambiental: Estudio Descriptivo del comportamiento de queja ciudadana. Bases para la implementación de un plan de Gestión Ambiental Participativo. Tesis de maestría sin publicar. Facultad de Psicología. Universidad Autónoma de Madrid.

Pardo, Mercedes (2009). El cambio global y sus implicaciones sociológicas. En Jorge Oscáriz, María Novo, Fernando Prats y Marta Seoane (Eds.), Informe El cambio global a debate. Cambio Global. España 2020’s. El reto es actuar (pp. 118-123). Madrid: Fundación CONAMA. Extraído el 30 de enero de 2010, de: http://www.conama9.org/bo/bancorecursos/banco_imagenes/conama9/Informe%202020/el%20cambio%20global%20y%20sus%20implicaciones%20sociologicas.pdf

Piñeiro, Concepción (2011). Comunicación ambiental para la transformación social. Iniciativas de consumo responsable en Madrid. Tesis doctoral sin publicar, Universidad Autónoma de Madrid.

Recio, Albert (2006). Consumo responsable: una reflexión crítica. Mientras Tanto, 99, 41-47.

Riechmann, Jorge (2009). La habitación de Pascal. Madrid: Ed. Libros de la Catarata.

Rockström, Johan; Steffen, Will; Noone, Kevin; Persson, Asa; III Chapin, F. Stuart; Lambin, Eric … Foley, Jonathan (2009). Planetary boundaries: exploring the safe operating space for humanity. Ecology and Society, 14(2), art. 32. Extraído el 13 de octubre de 2011, de: http://www.ecologyandsociety.org/vol14/iss2/art32/

Sennett, Richard (1970). Personal identity and city life. New York: Alfred Knops, Inc.

Stern, Paul (2000). Toward a coherent theory of environmentally significant behaviour. Journal of Social Issues, 56(3), 407-424.

Vallés, Miguel (1997). Técnicas cualitativas de investigación social. Reflexión metodológica y práctica profesional. Madrid: Síntesis.

Vidal, Tomeu y Pol, Enric (2005). La apropiación del espacio: una propuesta teórica para comprender la vinculación entre las personas y los lugares. Anuario de Psicología, 36, 281-297.

Vivas, Pep; Pellicer, Isabel y López, Óscar (2008). Ciudad, tecnología y movilidad: espacios de sociabilidad transitoria. En Baltasar Fernández-Ramírez y Tomeu Vidal (Eds.), Psicología de la Ciudad. La mirada Psicológica sobre el espacio urbano (pp. 129-136). Barcelona: UOC.

Vives, Albert y Bulat, Sergio (2005). ¡Maldita publicidad! Barcelona: Ediciones Península.

Author Biographies

Concepción Piñeiro, Universidad Autónoma de Madrid

Licenciada en Ciencias Ambientales y doctora por el Programa Interuniversitario de Educación Ambiental. Su tesis doctoral profundiza sobre comunicación ambiental para la transformación social y consumo responsable, base de este trabajo. Participa en el Grupo de Investigación ECOMAS del Departamento de Ecología de la Facultad de Ciencias de la Universidad Autónoma de Madrid y en Altekio S. Coop. Mad., así como en otros proyectos colectivos. Ha desarrollado estudios e intervenciones sobre educación, comunicación y participación ambiental, entre las que destacan campañas de comunicación ambiental y sostenibilidad local e iniciativas de consumo sostenible/responsable aplicando la perspectiva de género.

María José Díaz, Universidad Autónoma de Madrid

Licenciada en Ciencias Ambientales y miembro del Grupo de Investigación ECOMAS del Departamento de Ecología de la Facultad de Ciencias de la Universidad Autónoma de Madrid, especialista en educación, formación y participación ambiental. Es doctora por el Programa Interuniversitario de Educación Ambiental y participa en estudios sobre sostenibilidad urbana, uso público en espacios naturales protegidos, indicadores locales de sostenibilidad, elaboración de materiales didácticos de educación y comunicación ambiental, así como diseño y evaluación de procesos de participación ambiental y programas formativos vinculados con la sostenibilidad urbana.

Published

2012-03-06

How to Cite

Piñeiro, C., & Díaz, M. J. (2012). Lost in the city: the responsible consumption as message, and the city of Madrid as communication ecosystem. Athenea Digital. Revista De Pensamiento E investigación Social, 12(1), 67–88. https://doi.org/10.5565/rev/athenead/v12n1.917

Downloads

Download data is not yet available.