Éxito escolar y jóvenes de origen marroquí en Barcelona. Apuestas teóricas para cuestines prácticas

Autors/ores

  • Diego Herrera Universitat Autònoma de Barcelona

Resum

El artículo analiza la relación que se establece entre la identidad étnica y las actuaciones escolares de los jóvenes de origen marroquí de Barcelona, particularmente en los casos de éxito académico. Para ello se comentan ejemplos etnográficos que describen las estrategias utilizadas por algunos de estos jóvenes y familias para superar las barreras lingüísticas, sociales y culturales que encuentran a su paso por la institución escolar y en la sociedad de acogida. Estos mismos ejemplos sirven para relativizar la calidad heurística de la topología ?minoría inmigrada/minoría involuntaria? de John Ogbu en el contexto de la variabilidad académica que se da entre los jóvenes de origen marroquí según su pertenencia étnica, clase social y genero. Los resultados de la investigación etnográfica reciente ponen de manifiesto que el éxito escolar de las minorías inmigradas no está necesariamente asociado al rechazo de la cultura de origen ni al desarrollo de actitudes conformistas hacia la cultura dominante. Muchos jóvenes de origen marroquí, por ejemplo, adoptan una visión instrumental de la educación formal que promueve el desarrollo de identidades culturales nuevas y proactivas tanto fuera como dentro de la arena escolar.

Paraules clau

Identidad étnica, Éxito escolar, Minoría inmigrada, Pertenencia étnica, Clase social, Género, Resistencia, Acomodación

Referències

Alegre, M.A. & Herrera, D. (2000) Escola, oci i joves d’origen magribi. El sentit de la insercio social de les segones generacions de families immigrades. El cas de Mataro. Barcelona, Diputacio de Barcelona.

Bonal, X. Rovira, M. Alegre, MA. Gonzalez, I. Herrera, D. & Sauri, E. (2003) Apropiacions escolars. Usos i sentits de l’educacio obligatoria en l’adolescencia. Barcelona, Octaedro.

Carbonell, F. (1997) Immigrants estrangers a l’escola: desigualtat social i diversitat cultural en l’educacio. Barcelona: Alta Fulla.

Cummins, J. (1996) Negotiating Identities: Education for Empowerment in a Diverse Society. Ontario, CA, California Association for Bilingual Education.

Crul, M. (2000) “Breaking the circle of disadvantage. Social mobility of second-generation Moroccans and Turks in the Netherlands”. IN: Vermeulen, H. & Perlmann J. eds. Immigrants, Schooling and Social Mobility. Does Culture Make a Difference? London, MacMillan Press.

D’Amato, J. (1993) “Resistance and compliance in minority classrooms”. IN: Jacob, E. & Jordan, C. eds. Minority Education. Anthropological Perspectives. Norwood, NJ, Ablex.

De Vos, G. & Suarez-Orozco, M. (1990) Status Inequality: The Self in Culture. Newbury Park, CA, Sage Publications.

ECRI (Comisión Europea Contra el Racismo y la Intolerancia) (1999) Informe sobre España. Estrasburgo, Conseil de l'Europe.

Erikson, F. (1987) “Transformation and school success. The politics and culture of educational achievement”. Theme Issue Anthropology and Education Quarterly 18(4).

Fordham, S. (1996) Blacked Out. Dilemmas of Race, Identity, and Success at Capital High. Chicago, The University of Chicago Press.

Gibson, M. (1988) Accommodation without Assimilation. Sikh Immigrants in an American High School. Ithaca, Cornell University Press.

Gibson, M. ed. (1997) “Ethnicity and School Performance: Complicating the Immigrant/Involuntary Minority Typology”. Theme Issue Anthropology and Education Quarterly 28(3).

Gibson, M. & Ogbu, J. (1991) Minority Status and Schooling. A Comparative Study of Immigrant and Involuntary Minorities. New York, Garland.

Gillborn, D. (1995) Racism and Antiracism in Real Schools: Theory. Policy. Practice. Buckingham: Open University Press.

Hermans, P. (1995) “Moroccan immigrants and school success”. International Journal of Education 23(1).

Herrera, D. (2002) Exit escolar i joves d’origen magribi. Envits teorics per a discussions practiques. Master’s dissertation. Unpublished.

Herrera, D. Albaiges, B. & Garet, M. (2003) La immigracio i el treball intercultural a les entitats d’educacio en el lleure de Catalunya. Barcelona, Generalitat de Catalunya, Secretaria General de Joventut, Col.leccio Aportacions.

INCE (Instituto Nacional de Calidad y Evaluacion) (2000) Sistema estatal de indicadores de la educacion. Madrid, Ministerio de Eduacion, Cultura y Deporte.

IOE, Colectivo (1996) La educacion intercultural a prueba: hijos de inmigrantes marroquies en la escuela. Granda: Laboratorio de Estudios Interculturales.

Jacob, E. & Jordan, C. eds. (1987) “Explaining the School Performance of Minority Students”. Theme issue Anthropology and Education Quarterly 18(4)

Jacob, E. & Jordan, C. eds. (1993) Minority Education. Anthropological perspectives. Norwood, NJ, Ablex.

Lindo, F. (2000) “Does culture explain? Understanding differences in school attainment between Iberian and Turkish youth in the Netherlands”. IN: Vermeulen, H. & Perlmann J. eds. Immigrants, Schooling and Social Mobility. Does Culture Make a Difference? London, MacMillan Press.

Martínez Veiga, U. (2001) El Ejido, discriminación, exclusión social y racismo. Madrid, Asociación Los Libros de la Catarata.

Matute-Bianchi, M.E. (1986) “Ethnic Identities and Patterns of School Success and Failure among Mexican-Descent and Japanese-American Students in a California High School”. American Journal of Education 95(1).

McCarthy (1994) Racismo y curriculum. Madrid: Ediciones Morata y Fundacion Paideia.

Niekerk van, M. (2000) “Creoles and Hindustanis. Patterns of social mobility in two Surinamese immigrants groups in the Netherlands”. IN: Vermeulen, H. & Perlmann J. eds. Immigrants, Schooling and Social Mobility. Does Culture Make a Difference? London, MacMillan Press.

Ogbu, J. (1974) The Next Generation. New York, Academic Press.

Ogbu, J. (1978) Minority Education and Caste: The American System in Cross-Cultural Perspective. New York, Academic Press.

Ogbu, J. (1983) “Minority Status and Schooling”. Comparative Education Review 27(2).

Ogbu, J. (1991) “Immigrant and involuntary minorities in comparative perspective”. IN: Gibson, M. & Ogbu, J. eds. Minority Status and Schooling. A Comparative Study of Immigrant and Involuntary Minorities. New York, Garland Publishing.

Ogbu, J. (1998) “Voluntary and Involuntary Minorities: A Cultural-Ecological Theory of School Performance with Some Implications for Education”. Anthropology and Education Quarterly 29(2).

Ogbu, J. (2003) Black American Students in an Affluent Suburb. A Study of Academic Disengagement. Mahwah, Erlbaum.

Suarez-Orozco, M. ed. (1991) “Migration, Minority Status, and Education: European dilemmas and Responses in the 1990s”. Theme issue Anthropology and Education Quarterly 22(2).

Tomlinson, S. (2001) “Some success, could do better. Education and race 1976-2000”. IN: Phillips, R. & Furlong, J. eds. Education, Reform and the State. Twenty-five Years of Politics, Policy and Practice. London, Routledge.

Tsolidis, G. (2001) Schooling, Diaspora and Gender. Being Feminist and Being Different. Buckingham: Open University Press.

Vila, I. Gomez-Granell, C. & Martinez, C. (2002) Educacio i escola. Entre la qualitat educative i l’equitat. Vol. 2.. IN: Gomez-Granell, C. Garcia-Mila, M. Ripoll-Millet, A. Panchon, C. coords. La infancia i les families als inicis del segle XXI. Informe 2002. Barcelona, Consorci Institut d’Infancia i Mon Urba.

Publicades

01-11-2003

Com citar

Herrera, D. (2003). Éxito escolar y jóvenes de origen marroquí en Barcelona. Apuestas teóricas para cuestines prácticas. Athenea Digital. Revista De Pensamiento E investigación Social, 1(4), 97–108. https://doi.org/10.5565/rev/athenead/v1n4.88

Descàrregues

Les dades de descàrrega encara no estan disponibles.